Tối ngày 11/3/2023, tại đền Đầm Giếng xã Thượng Mỗ nơi thờ tự chính Bà chúa ca trù xứ Đoài - Đệ nhị cung phi Hoàng Hậu Nguyễn Thị Hồng (thời vua Lê Chính Hòa, cuối thế kỷ XVII), đã diễn ra chương trình vinh danh nghệ nhân Nguyễn Thị Tam được Chủ tịch nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Nhân dân” loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian ca trù.

Về dự có đồng chí Phạm Thị Kim Oanh - Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Đan Phượng, đồng chí Đào Thị Hồng – Phó Chủ tịch UBND huyện, cùng các đồng chí đại diện một số ngành của huyện, các đồng chí lãnh đạo Đảng ủy – HĐND –UBND – UBMTTQ xã Thượng Mỗ, câu lạc bộ ca trù cùng anh em họ hàng, bạn bè của Nghệ nhân đã về dự. ​

Nghệ nhân Nhân dân Nguyễn Thị Tam (nghệ danh là Nguyễn Thị Minh Tam) sinh năm 1950 ở thôn Đại Phú, xã Thượng Mỗ, là con cháu dòng họ Nguyễn Duy – một dòng họ ca trù nổi tiếng của tỉnh Hà Tây (cũ), từ nhỏ bà đã được nghe những làn điệu ca trù. Khi 12 tuổi bà được bố mẹ cho đi dự nhiều buổi biểu diễn trong vùng và bắt đầu học hát ca trù. Từ đó những làn điệu cổ từ Tỳ Bà, Bắc Phản đến Cung Bắc, với những ngón tay đàn đáy điêu luyện, cầm nhịp phách cùng giọng ca trời phú ngọt ngào, lay động lòng người... đã được bà trau dồi, biểu diễn trên khắp mọi miền Tổ quốc và mở lớp truyền dạy ca trù khi mới 20 tuổi cho đến bây giờ.

Ca trù xuất hiện ở Thượng Mỗ đã hơn 400 năm. Năm 2009, nghệ thuật ca trù đã được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp quốc (UNESCO) công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo vệ khẩn cấp. Thượng Mỗ là một trong những cái nôi của ca trù xứ Đoài, nên việc bảo tồn và phát triển loại hình nghệ thuật truyền thống này được Đảng bộ, chính quyền xã quan tâm và chú trọng. Từ năm 2003, UBND xã đã quyết định thành lập Câu lạc bộ ca trù Thượng Mỗ. Bà Nguyễn Thị Tam đã lĩnh trách nhiệm cao, vượt qua khó khăn, ngày đêm chỉ dạy, luyện tập cho các thành viên Câu lạc bộ. Vì thế, thời gian qua, Câu lạc bộ ca trù Thượng Mỗ đã có sự phát triển mạnh mẽ, gieo niềm đam mê cho biết bao nhiêu thế hệ trẻ. Đến nay, Câu lạc bộ có tổng số 45 hội viên. Cứ mỗi thứ bảy, chủ nhật hàng tuần đặc biệt là dịp hè, câu lạc bộ lại tổ chức các buổi đào tạo ca trù cho những em nhỏ địa phương, đã có rất nhiều thế hệ học sinh của bà Tam đã giành nhiều giải cao trong các cuộc thi lớn về Nghệ thuật ca trù.

Ghi nhận những đóng góp của nghệ nhân Nguyễn Thị Tam, năm 2013, bà vinh dự được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân dân gian. Năm 2015, bà được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú và đặc biệt vào ngày 9/9/2022 bà được Chủ tịch nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Nhân dân loại hình nghệ thuật biểu diễn dân gian ca trù. Đây là niềm vinh dự, tự hào của gia đình, dòng họ và nghệ thuật ca trù ở xã Thượng Mỗ, cùng với đó là góp phần giữ gìn và phát huy bảo tồn di sản văn hóa ca trù xứ Đoài./.