Cả tháng nay bà Lan rất bận rộn vì phụ con trai chăm con dâu mới sinh cháu chưa đầy tháng. Mai là ngày giỗ tổ họ, dòng họ của bà có tục lệ là làm lễ nhập họ cho các cháu mới sinh vào ngày giỗ tổ hàng năm, vậy nên hôm nay bà phải lo chuẩn bị mẫm lễ cho tươm tất. Mâm lễ có đầy đủ cau, trầu, trà thuốc, bánh kẹo, bà đã khéo léo bày biện sắp xếp để ngày mai cùng chồng mang đến nhà thờ họ.

Sáng sớm hôm sau, bà Lan dặn con dâu ghi tên và ngày tháng năm sinh của cháu trai vào tờ giấy để mang theo, lát nữa bà sẽ đưa cho ông trưởng họ để ghi tên cháu vào gia phả. Nguyễn Danh Phúc Minh là cái tên mà cả gia đình bà rất tâm đắc khi đặt cho cháu nội.

Tại nhà thờ họ, buổi lễ diễn ra trang trọng, ông trưởng họ châm nén hương khấn tổ tiên, tâu bày mọi sự, không khí rất trang nghiêm thành kính. Lần lượt, các cháu bé mới sinh của dòng họ được ghi tên vào gia phả. Đến lượt cháu bà, bác trưởng họ bỗng dừng lại.

-“Nguyễn Danh Phúc Minh – cái tên này không được rồi, chữ Phúc trùng tên cụ Nguyễn Danh Phúc – là anh em con chú con bác với cụ nội của cháu đây”.

Bà Lan nghe vậy rất bất ngờ, vì tên chính của cháu bà là Minh, Phúc chỉ là chữ đệm, hơn nữa cụ Phúc với cháu cũng cách nhiều đời. Bà xin ông trưởng họ xem xét lại. Ông không đồng ý và cho rằng cái tên này đã phạm húy, cần phải đổi tên lại cho cháu. Sau buổi lễ, giữa hai ông bà xảy ra tranh cãi khá gay gắt về việc nhập họ cho cháu bà.

Không nhập được họ cho cháu, bà Lan rất lo lắng. Bà tới UBND xã gặp cán bộ hộ tịch để giải quyết việt thay đổi tên cho cháu. Tuy nhiên cán bộ đã giải thích các quy định pháp luật liên quan đến việc thay đổi tên, bà cần cung cấp các giấy tờ chứng minh việc thay đổi tên là phù hợp với quy định. Bà nhớ tới ông Quân cụm trưởng cụm dân cư, cũng là tổ trưởng tổ hòa giải của cụm, bà tới gặp ông trình bày sự việc và nhờ ông qua giải thích với ông trưởng họ.

Ông Quân nghe xong câu chuyện, đã hiểu ra vấn đề, ông cùng bà Lan sang gặp ông trưởng họ và trình bày:

- Với quan niệm của người Việt, cái tên rất quan trọng, trong nhiều gia đình, dòng họ thì các con cháu không được đặt tên trùng với các bậc bề trên. Với hiểu biết của tôi về pháp luật, tôi cho rằng cái tên Nguyễn Danh Minh Phúc đã có phần nào ảnh hưởng tới một số quyền và lợi ích hợp pháp của cháu bà Lan đây, chính là cháu không được nhập họ, đã làm ảnh hưởng tới tình cảm đoàn kết bấy lâu nay giữa các gia đình trong họ với nhau. Cha mẹ cháu bé có thể làm thủ tục thay đổi tên cho con, nhờ ông trưởng họ đây cung cấp cho các cháu giấy tờ chứng minh việc bị trùng tên gây mất tình cảm gia đình, dòng họ. Tại điểm a, khoản 1, Điều 28 Bộ luật dân sự năm 2015 có quy định: “Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi tên trong trường hợp sau đây:

a) Theo yêu cầu của người có tên mà việc sử dụng tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;…”

Điều 4 Luật Hộ tịch năm 2014 cũng quy định: “10. Thay đổi hộ tịch là việc cơ quan nhà nước có thẩm quyền đăng ký thay đổi những thông tin hộ tịch của cá nhân khi có lý do chính đáng theo quy định của pháp luật dân sự hoặc thay đổi thông tin về cha, mẹ trong nội dung khai sinh đã đăng ký theo quy định của pháp luật…”

Pháp luật có đầy đủ các quy định để công dân có thể thực hiện các quyền nhân thân. Bà Lan cứ suy nghĩ và tìm hiểu cụ thể hơn rồi liên hệ với cán bộ của Ủy ban để được hướng dẫn.

Còn đối với ông Trưởng họ, ông cần tổ chức họp họ, xem lại các quy định của dòng họ về việc đặt tên cho các cháu để tránh trường hợp các cháu đã đi khai sinh rồi lại phải thay đổi, ảnh hưởng đến tâm lý các bậc ông bà, cha mẹ.

Sau khi nghe bác Quân phân tích, ông trưởng họ đồng ý sẽ lấy ý kiến của cả họ về việc đặt tên cho các cháu như thế nào để không phạm húy mà vẫn đảm bảo các cháu được quyền có tên khai sinh theo quy định của pháp luật, cũng giữ được truyền thống nhập họ, truyền thống uống nước nhớ nguồn, tinh thần đoàn kết của họ từ bao đời nay.

• Tác giả: Nguyễn Thị Hải Hà
• Địa chỉ: UBND xã Tân Hội, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội - Số điện thoại: 0973335085